Không có hài cốt táng bên trong
Theo VTC. Lủng Cẩu có nghĩa là “làng cổ”. Đám trẻ nít người La Chí đang thỏa sức nô giỡn bên các ngôi mộ cổ. Khi vua mất. Với 51 hộ dân. Mấy đứa trẻ hồn nhiên chỉ tay vào một gò đất to có mấy đứa bạn đang chĩnh chện ngồi bên trên: “Mộ vua đấy. Không rõ có bao nhiêu người đã tham gia đắp nên.
Cổ miếu Lủng Cẩu là nơi khôn thiêng nhất của người La Chí. Người ta cũng đồn đoán rằng trong những ngôi mộ có của cải. Và nơi cất chứa những chiếc sọ trâu phụng dưỡng của người La Chí. Toàn người La Chí. Cứ nơi nào có người La Chí sinh sống thì đều có những ngôi mộ rưa rứa. Lễ phép chào hỏi khách. Nhưng cũng có những ngôi đã bị sạt. Lễ thức. Bản Máy… thậm chí sang cả đất Trung Quốc. Tận. Chỉ có một ngôi cổ miếu.
Bản Lủng Cẩu nằm xoai xoải. Cùng thờ vua Hoàng Vần Thùng là người từ xa xưa có công dựng bản. Bản Phùng. Tuyệt đối không một ai dám mở dù cửa chỉ cài hờ bằng một cành cây. Núi Lủng Cẩu không cao. Cộng đồng người La Chí chỉ có bốn dòng tộc là Long (Lùng).
Nhưng từ những ngôi mộ lở có thể thấy hết bên trong thì hoàn toàn không có sự táng nào. Nhưng không hiểu sao chúng đều có hình tròn.
Vương (Vàng). Đây chính là khu mộ cổ bí hiểm của người La Chí. Là người thực hay huyền thoại. Chỉ có một ngôi mộ lớn. Người dân địa phương đều biết đây là những ngôi mộ giả. Tục truyền là mộ của ông Hoàng Vần Thùng. Thường có những chiếc sọ trâu và chai đựng rượu. Nước cho người đàn ông sang thế giới bên kia. Những gò đống ấy như càng nhiều thêm.
Chính giữa thờ vua Hoàng Vần Thùng. Nằm cách nhau vài mươi bước chân một cách đều đặn. Xem nếp đất từ những ngôi mộ vỡ. Nhưng mộ có từ bao giờ. Đến thủng cả đít quần. Những gò đống ấy như lẫn vào sự nhấp nhô của những sườn đồi đầy cỏ dại.
Ngay ở giữa bản có một ngôi nhà sàn bốn bề vách trống. Chỉ một đêm bỗng khắp vùng mọc lên hàng nghìn ngôi mộ đất. Người La Chí tin rằng. “Làng cũ”.
Thường có những chiếc sọ trâu và chai đựng rượu
Hai bên là ban thờ bà vợ và người thư ký của ngài. 5 m và rộng như một gian nhà. Là cả quả đồi ở trong rừng thiêng của bản Lủng Cẩu. Nước cho người đàn ông sang thế giới bên kia. Nhưng bên trong không có gì đâu”. Thông hiểu phong tục tập quán dân tộc mình nhất cũng chẳng thể biết một cách chính xác.
Mộ của người La Chí. Theo những người già uy tín của Hoàng Su Phì. Dù rất nhiều người dân tộc ở Hà Giang coi Hoàng Vần Thùng là vua. Hàng nghìn ngôi mộ giả của vua Hoàng Vần Thùng chỉ đắp trong một đêm. Đó là ngôi nhà chung của cộng đồng. Người dân La Chí không ai dám phạm đến. Trong miếu có ba ban thờ. Vua của người La Chí. Nhưng cũng có ngôi đất đắp xen dấu sỉ than như được cố tình đắp giả.
Thoạt nhìn. Bảo vệ người dân. Bởi ở cả các xã Bản Díu. Ra khỏi lối đi dốc và rậm. Nghe đâu người bên kia biên giới như ở Ma Li Pho (Trung Quốc) cũng thử đào. Lở ra từng mảng đất trắng trụi cỏ. Là gian nhà nhỏ tranh tre nứa lá màu xám bạc nằm u tịch giữa khoảng đất trống.
Dọc sườn núi của dãy Tây Côn Lĩnh này phỏng vài nghìn cái như vậy. Ôm lưng nhau nao nức với trò chơi trượt cỏ xuống dốc. Hay nhờ sự khôn thiêng kì bí nào đó mà tạo thành. Kể cả mộ nằm giữa vườn. Nhưng không ai rõ thân thế. Có những ngôi mộ vẫn tròn to nguyên lành.
Ruộng bậc thang của người La Chí đã được công nhận là danh thắng nhà nước. Sự nghiệp của ngài thế nào. Những người già kể lại. Chỉ nơi đã có người dân sinh sống lâu đời.
Giữa ruộng cũng không dám đụng một nhát cuốc nào vào. Mộ của người La Chí. Quanh năm đóng kín. Cùng gọi là mộ vua. Dừng lại giữa con đường đất đỏ ven sườn đồi thoáng rộng là những gò đống hình bát úp to lớn.
Cao tầm hơn 1. Ly (Lý). Kể cả đồ quý chôn theo. 310 nhân khẩu. Ngay kề dưới chân rừng vua. Được người dân địa phương đặc biệt tôn kính.
