Và bao năm qua, anh luôn ôm tâm nguyện căn nhà số 3 ở phố Nguyễn Cảnh Chân có thể trở thành nhà lưu niệm cố Tổng Bí thư Trường Chinh, để lưu giữ những hiện vật lịch sử về một lãnh tụ cách mạng, một nhà chính trị lỗi lạc, một nhà văn hóa lớn của dân tộc cho đời mai sau
Trong ký ức của người nhà, ông Trường Chinh là người có lối sống giản dị. Cho đến những tấm danh thiếp in bốn chữ giản dị “Trường Chinh, Hà Nội.
Chị Thủy chia sẻ: “Ngày ấy, mọi người trong nhà tôi đã sống mà không dám bước qua ranh giới bản thân, với những ước vọng, thèm khát cá nhân chủ nghĩa.
Khi các cháu đến tuổi đi học, những câu chuyện của ông thường là về truyền thống văn hóa lịch sử, kể về các nhân vật “ghi danh sử sách” như Trần Hưng Đạo, Nguyễn Trãi, Cao Bá Quát, Vua Quang Trung,.
Cũng bởi vậy, trong số những con cháu của gia đình ấy nhiều người đã cố “bung” khỏi “bóng cây” để ra với khoảng không tự do, đón nhiều nắng và gió. Ông Trường Chinh và cháu nội Đặng Xuân Phương ngày bé. Vẫn chiếc ghế đá, sân gạch rêu mốc, cái chuồng gà xây áp tường gần lối cổng ra vào, giàn sắt trước sân - nơi sinh thời ông dùng để treo các giò hoa phong lan và sau nhà, căn nhà hầm tránh bom vẫn còn đó như một chứng tích về một thời kháng hào chiến đấu hùng của dân tộc.
Vậy mới có cảnh, “mỗi sáng thức dậy, cả bố mẹ con cái bước ra cửa phòng đã phải khoác lên mình một diện mạo chỉn chu, áo quần, tác phong chỉnh tề, hoàn hảo,” chị Đặng Thu Thủy nhớ lại. Có một lời dạy của ông trong chuyến thăm Liên Xô vào năm 1982 với vợ chồng con trai thứ Đặng Việt Bích (ba má của Đặng Xuân Phương và Đặng Thuy Thủy) mà đến giờ các đời trong gia đình vẫn nhắc nhỏm nhau, đại ý rằng: “Ba chẳng có gì để lại cho các con ngoài nhân cách người Cộng sản.
Điều đặc biệt là trong phòng ngủ của ông luôn có một chiếc giường nhỏ đặt cạnh giường hai ông bà dành cho một cháu nhỏ nhất nhà nằm cùng, bi bô mỗi tối và sáng khi ông thức dậy. “Ông tôi giống như cây cổ thụ của dòng họ Đặng. Đặc biệt, ông rất tâm lý và tình cảm với vợ (bà Nguyễn Thị Minh), người đã hy sinh cả thế cục để chăm lo cho ông và gia đình, giúp ông hoàn tất trọng trách trước Đảng, trước dân.
” Bởi, căn nhà nhưng cũng là nơi làm việc đó luôn được bảo vệ nghiêm nhặt với hàng chục vệ binh đứng gác quanh và thậm chí cả ở trong nhà để bảo vệ an ninh, an toàn cả ngày cho Tổng Bí thư Trường Chinh lúc bấy giờ.
Hầu hết các kỷ vật trong phòng làm việc của ông đều còn nguyên lành, từ chiếc bút mực, sổ biên chép từ những năm 1960, ba tủ chứa đầy sách luật-quốc gia, văn chương nghệ thuật, sách nước ngoài.
(Nguồn ảnh: Gia đình cung cấp) vì vậy, tôi muốn không tiếp cận chân dung cố Tổng Bí thư như một lãnh tụ cách mệnh, nhà chính trị lỗi lạc hay một nhà văn hóa lớn của giang san như chơi thấy. ” Cũng chính tại căn phòng này, nhiều quyết nghị, văn kiện Đảng và các quyết định trọng đại của lịch sử dân tộc đã ra đời.
Với góc nhìn này, tôi muốn gọi cố Tổng bí thơ Trường Chinh đơn giản chỉ bằng danh xưng “ông” gần gụi
Với các con dâu, rể, ông luôn quan tâm, không bao giờ xét nét và luôn dặn dò các con công tác tốt và giữ gìn sức khỏe. Ba mà nói là có tội với nhân dân.
Mỗi buổi tối, ông thường dành khoảng 30 phút sau bữa ăn để lắng tai và chuyện trò với các con (con trai Việt Bích, Việt Bắc, con gái nuôi Bích Ngọc) và các cháu nội. Tư cách Người Cộng sản… Cánh cổng sắt bạc màu mở ra cả không gian im ắng và lặng lẽ. Tất phải xếp sau những chuẩn của gia đình một nhà lãnh đạo sơn hà. ” Anh còn nhớ lắm, ngày bé, sống trong căn nhà lớn nhưng tách biệt với thế giới bên ngoài, những món quà vặt quen với chúng bạn như bánh rán, ômai.
Lâu lâu, khi có anh, chị em họ sống ở xa về Hà Nội đến chơi thăm ông bà, chiếc giường lại được nhường lại cho những người cháu khác vài hôm,” tiến sỹ Phương kể. Ông còn kể rất nhiều chuyện về Bác Hồ với toàn bộ niềm kính yêu.
Để gìn giữ hình ảnh, an ninh, nề nếp gia đình các con cháu đều phải tự kìm nén xúc tiếp rộng rãi ngoài từng lớp, nên không có cái gọi là tự do cá nhân chủ nghĩa hay bạn bè riêng. ” Giản dị trong nếp sống bao lăm thì trong công việc, ông lại là người khôn xiết nguyên tắc và giữ đúng kỷ cương bấy nhiêu, nên vào thời điểm quốc gia tiến hành đổi tiền năm 1985, dù chính ông là người phải ký ưng chuẩn nhưng hoàn toàn bí ẩn với người nhà đến tận lúc Đài Phát thanh Tiếng nói Việt Nam công bố tin này.
” Xuân Phương tự nhận mình có tuổi thơ giống “con chim nhỏ trong chiếc lồng. /. Sau sự việc, được hỏi vì sao người trong nhà không được hay biết gì thì ông nói với các con: “Đấy là bí mật nhà nước chẳng thể nói.
Chẳng những thế, biết có anh vệ binh đứng gác đêm giữa giá rét mà không có áo ấm, ông liền bảo người nhà tìm chiếc áo khoác cũ còn tốt của ông để họ dùng.
Món ăn chính chuộng của ông là thịt rim hay thịt băm và rau muống luộc với cà. Tôi sẽ mang đến cho độc giả một góc nhìn khác về những sự thực được cất giấu bấy lâu nay trong ngóc ngách ký ức những người cháu gần gụi nhất của ông.
Hàng ngày, ông đều dậy lúc 6 giờ sáng, trong lúc làm vệ sinh cá nhân chủ nghĩa ông hay ngâm nga một hai câu đồng dao về trẻ thơ, rồi tranh thủ vừa tập thể dục vừa nghe bản tin nhanh thế giới, tin tham khảo đặc biệt, tin bình luận, tin trong nước đọc qua băng catsette do phóng viên Thông tấn xã Việt Nam chuyển đến.
“Tôi và em gái Thu Thủy, mỗi người đều được nằm ngủ cạnh giường ông bà nội vài ba năm
Lại là thứ anh chỉ dám đứng nhìn từ xa, màng. ” Cũng vì sống quá nguyên tắc như vậy nên mặc dù rất tôn kính ông nhưng tiến sỹ Xuân Phương cũng phải thú thực, không phải người con, cháu nào cũng đủ sức bền để nối bước nghiệp ông. Chỉ còn lại Đặng Xuân Phương ở lại, nom hương hỏa nơi mà ông nội anh đã từng gắn bó cả cuộc đời, cả sự nghiệp cách mạng.
Ba chỉ có cuộc thế cách mạng và một lý lịch thuần khiết để lại cho các con. Ngôi nhà hầu như chơi đổi thay gì trong hơn nửa thế kỷ gia đình ông chuyển về đây.
Và những “sức ép” từ “bóng cả” Trở lại quãng thời gian ba mươi, bốn mươi năm trước, thời khắc mỗi cá nhân chủ nghĩa đều phải gạt bỏ đi cái tôi cá nhân chủ nghĩa để sống vì lý tưởng chung, vì sự nghiệp tranh đấu cách mệnh giải phóng dân tộc, thì chính tại căn nhà cũng là nơi làm việc của nhà lãnh đạo Trường Chinh , những người nhà có may mắn được sống cùng ông đã phải chất chứa nhiều tâm tư mà đến giờ họ mới cởi mở phần nào.
Chính vì vậy, những phụ nữ trẻ trong nhà như con dâu hay con gái nuôi ông Trường Chinh - những cô gái hồn nhiên mới tốt nghiệp đại học và bước vào đời, cũng luôn ngay ngáy nỗi lo mình làm có đúng không, nói có đúng không. Ông cũng thường nói với con cháu phải biết quan tâm tới những người giúp việc xung quanh.
Cố TBT Trường Chinh nghiên cứu dự thảo văn kiện Đại hội VI của Đảng tại nhà - Ảnh: Gia đình cung cấp “Mẹ tôi kể rằng, lần có thai trước hết, bà được ông bà nội đích thân đưa xuống tận Hải Phòng cắt thuốc Bắc,” tiến sỹ Phương nói. ; Hay đơn giản chỉ là dẫn các cháu đến những khu di tích, đi xem triển lãm tranh và giáo dục chúng bằng những câu chuyện thực.
Căn phòng làm việc của ông Trường Chinh lúc sinh thời - Ảnh: ChiLê/Vietnam+ ChiLê (Vietnam+). Lớn lên, muốn tìm hiểu những ngày đầu về làm dâu của mẹ mình, Đặng Xuân Phương cho biết, anh đã từng hỏi mẹ (tiến sỹ Hồ Thị Mỹ Duệ, nguyên con dâu thứ cố Tổng Bí thư Trường Chinh): “Mẹ hẳn là đã rất hạnh phúc, thoả nguyện khi bước chân về làm dâu ‘nhà quan,’ được sống phong túc nơi nhà cao cửa rộng?” Câu giải đáp của mẹ khiến Xuân Phương xúc động: “Ngoài tình cảm quan hoài, thương tình rét mướt của ông bà nội, có một sự thực rằng hồi ấy mẹ đã luôn cảm thấy ‘áp lực’ và nhiều lúc còn là sự ‘khổ sở.
” Cho nên, là “con ông cháu cha” nhưng người thân ông Trường Chinh luôn phải chịu sức ép “tròn vai,” ráng sống “không tỳ vết,” mọi lời ăn ngôn ngữ, quan điểm cũng phải thật tròn trặn để không bị đánh giá, quy chụp.
Hồi đó, nhiều bà con, cơ sở cách mệnh những dịp đến thăm và được ông mời dùng cơm tại nhà đều rất ngạc nhiên vì đời sống quá đỗi giản dị của gia đình một trong những nhà lãnh đạo cao nhất của giang sơn. Không chỉ những người con mà đến cả đời sau, như người cháu nội Đặng Xuân Phương ngay từ nhỏ đã tự tiện thức được rằng: “Sống ở đây, mọi người con, người cháu đều phải thực hiện nhiệm vụ chính trị.
Lệ nhà, cứ chiều 30 Tết, ông đều mời các cán bộ giúp việc của mình (trợ lý, thư ký, bác sĩ, cần vụ, bảo vệ, lái xe…) đến nhà ăn bữa cơm Tất niên cùng toàn thể gia đình. Cây cổ thụ tỏa bóng mát chở che những ‘cây con’ nhưng đôi khi cũng làm chúng bị ‘cớm nắng’,” tiến sỹ Phương nói.
